دورهٔ صفویه

از عصر صفویه دو کاروان‌سرا باقی مانده است: کاروان‌سرای سرتنگه و رباط خرند که مردم منطقه به آن کاروان‌سرای شاه‌عباسی می‌گویند. در باور مردم منطقه، شاه‌عباس شخصی بود که شهرها، بناها و راه‌های زیادی را آباد نموده است و برای رفاه حال مسافران کاروان‌سراها بنا کرد. حتی در افسانه‌های مردم وی انسانی هوشمند و دانا توصیف شده است که در لباس درویشی به میان مردم می‌آید تا از حال و کار و اوضاع آن‌ها باخبر شود.

در گذشته از سمنان به مازندران چند مسیر وجود داشت: یکی از آن مسیرها، مسیر رسم‌رودبار و فولادمحله بود. مسیر دیگر که در حقیقت راه تابستانی بود، از سمنان آغاز شده و از سنگسر، شهمیرزاد، ده صوفیان، گردنهٔ خینگ، شلی و ملاده می‌گذشت و به مازندران ختم می‌شد. مسیر زمستانی نیز از سمنان شروع شده و از سنگسر، شهمیرزاد، ده‌صوفیان، خرند، پرور و ملاده می‌گذشت و به مازندران ختم می‌شد. کاروان‌سرای سرتنگه و رباط خرند در مسیر زمستانی بنا شده است.

کاروان‌سرای سرتنگه در پانصد متری غرب ییلاق خرند واقع است. این بنا از نوع کوهستانی و مسقف و چهارگوش به ابعاد ۱۴×۱۶ متر می‌باشد که با سنگ و ملاط گچ ساخته شده است. سقف بنا با طاق‌های جناقی و گنبدهای کوچک پوشانده شده است. نورگیرهایی نیز روی سقف تعبیه شده است و تنها سقف کاروان‌سرا از سطح زمین ارتفاع دارد. ورودی بنا در ضلع شرقی پایین‌تر از سایر قسمت‌ها می‌باشد. پایه‌ای به صورت شمع زیر سقف شمع زده شده که نشان می‌دهد در آن زمان قسمت‌هایی از سقف در حال ریختن بوده است.

رباط خرند در فاصلهٔ دو کیلومتری کاروان‌سرای سرتنگه بنا شده است. امروزه جاده خاکی اتومبیل رو از کنار آن می‌گذرد. این بنا دارای یک سالن با یک در ورودی از سمت غرب می‌باشد. مصالح آن از سنگ و ملاط گچ می‌باشد.

کاروانسرای خرند – پرور